BUMAGSAK ang depisit ng National Government (NG) noong 2023 dahil sa patuloy na mahusay na koleksyon at pagbaba ng paglago sa paggasta dahil sa naka-programang fiscal consolidation. Ang fiscal consolidation ay ang pagbawas sa gastusin pagkatapos ng fiscal stimulus noong panahon ng pandemya. Ito ay karaniwang ginagawa para mag-ipon ng fiscal space para sa susunod na krisis.
Bumaba ang depisit ng NG noong 2023 sa P1,512.1 bilyon mula P1,614.1 bilyon noong nakaraang taon, 6.3 porsiyento na mas mababa kaysa noong 2022. Ito ay mas mataas nang bahagya kaysa ang programang depisit na P1,499.0 bilyon.
Lumukso ang revenues ng NG sa 7.9 porsiyento kumpara noong nakaraang taon, mas mababa kaysa 10.3 porsiyento na paglago ng nominal GDP. May tatlong dahilan kung bakit nangyari ito. Una, ipinatupad ang VAT reform na kung saan ginawang quarterly ang bayaran ng VAT sa halip na monthly. Ito’y naaayon sa programang gawing mas magaan ang pagbabayad ng buwis. Nawalan ng isang quarter na VAT collection na nagkakahalaga ng P216.9 bilyon. Ikalawa, mas mababa ang aktwal na nominal GDP kaysa sa programang lebel ng P248.6 bilyon dahil sa mataas na interest rates sa buong mundo. Ang epekto nito ay nawalan ang bansa ng revenues na nagkakahalaga ng P39 bilyon. Ikatlo, nagpatupad ang Department of Finance (DoF) ng tax reforms sa TRAIN, CREATE at Vape Law na nagpalago sa koleksyon noong 2023 ng tinatayang P142.44 bilyon. Kung ibabalik sa koleksyon ang neto na nawala sa koleksyon na nagkakahalaga ng P113.46 bilyon, tumaas sana ang revenues sa 11.1 porsiyento, mas mataas kaysa 10.3 porsiyento na paglago ng nominal GDP. Kapag ang adjusted level ang gagamitin sa pagkuwenta ng revenue effort, tumaas sana ito mula 16.1 porsiyento sa 16.2 porsiyento.
Ang nominal GDP ang pinakamagandang sukatan ng tax base dahil ang koleksyon ay kinukuwenta ayon sa produksyon at income o sales ng mga taxpayers. Sa pangkalahatan, ang ibig sabihin nito ay mas efficient ang pangongolekta ng Bureu of Internal Revenue (BIR), Bureau of Customs (BoC), Bureau of Treasury (BTr) at iba pang revenue collection agencies kaysa noong nakaraang taon.
Malaki ang kontribusyon ng BIR sa magandang kinalabasan ng koleksyon. Ang kanilang koleksyon ay lumago sa 11.5 porsiyento kahit na nawalan sila ng isang quarter na VAT collection. Kapag ang netong lebel ang gagamitin sa pagkuwenta ng revenue effort, tumaas sana ito mula 16.1 porsiyento sa 16.2 porsiyento.
Bumaba ang paglago ng koleksyon ng BoC sa 2.4 porsiyento dahil sa pagbagsak ng imports ng bansa. Bumaba ang imports sa 4.5 porsiyento pag ginamit ang import value in terms of Philippine pesos. Nakatulong nang bahagya ang 4.3 porsiyento na pagbaba ng halaga ng piso kontra dolyar.
Tumaas sa 28.6 porsiyento ang koleksyon ng other offices. Ang mga ito ay motor vehicle taxes na kinokolekta ng Land Transportation Office (LTO) at forest products taxes na kinokolekta ng Department of Environment and Natural Resources (DENR).
Tumaas din sa 21.6 porsiyento ang paglago ng non-tax revenues. Karamihan dito ay mga koleksyon ng BTr mula sa mga government corporations, ari-arian ng NG, at iba pa. Kasama rito ang fees and charges, dividends, share sa profits, interes at prinsipal ng mga pautang ng NG. Kasama rin dito ang fees and charges na kinokolekta dahil sa mga services na ibinibigay ng gobyerno, mga proceeds ng privatization, mga kita ng Treasury sa mga deposits nito sa Bangko Sentral at mga bangko, at ang kita sa mga royalties mula sa national wealth gaya ng Malampaya oil field, mga minahan at iba pa.
Sa kabilang dako, tumaas lang sa 3.4 porsiyento ang expenditures dahil sa pagbagsak ng allotments sa Local Government Units (LGUs) na nakabase sa mababang tax collection noong 2020 sa kasagsagan ng Covid-19. Di nakatulong ang 15.1 porsiyento na pagtaas ng interest expense, ang 43.3 porsiyento na paglago ng infrastructure spending at ang 9.0 porsiyento na paglago ng other expenditures.
Dahil sa pagbaba ng depisit, bumaba ang NG debt-GDP ratio sa 60.2 porsiyento noong Disyembre 31, 2023 mula sa 60.9 porsiyento noong nakaraang taon. Ito ay alinsunod sa medium-term fiscal framework sa Philippine Development Plan 2022-2028 na kung saan pabababain ang debt ratio sa 55 porsiyento sa 2028.
| Table 1. FISCAL PERFORMANCE | CHANGE | ||
| (in P Billion) | 2022 | 2023 | 2023 vs 2022 |
| % Growth | |||
| TOTAL REVENUES | 3,545.5 | 3,824.1 | 7.9% |
| % of GDP | 16.1% | 15.7% | |
| TAX REVENUES | 3,220.3 | 3,428.7 | 6.5% |
| % of GDP | 14.6% | 14.1% | |
| BIR | 2,335.7 | 2,517.0 | 7.8% |
| BOC | 862.4 | 883.2 | 2.4% |
| OTHER OFFICES | 22.2 | 28.5 | 28.6% |
| NON-TAX REVENUES | 325.2 | 395.4 | 21.6% |
| EXPENDITURES | 5,159.6 | 5,336.2 | 3.4% |
| % of GDP | 23.4% | 22.0% | |
| Capital outlays | 1,312.1 | 1,391.7 | 6.1% |
| Allotments to LGUs | 1,103.3 | 926.1 | -16.1% |
| Interest expense | 502.9 | 628.3 | 25.0% |
| Others | 3,553.5 | 3,781.8 | 6.4% |
| PRIMARY DEFICIT | (1,111.3) | (883.8) | -20.5% |
| % of GDP | -5.0% | -3.6% | |
| NG BALANCE | (1,614.1) | (1,512.1) | -6.3% |
| % of GDP | -7.3% | -6.2% | |
| Nominal GDP | 22,024.5 | 24,284.3 | 10.3% |
| Source: Bureau of Treasury |